γράφτηκε
στον Τοίχο
17.2.17
-
0
Comments
Τρύφων Λιώτας
Η ταινία Χάβρη (Le Havre, 2011 - Finland, France) του Aki Kaurismaki είναι μια ωδή στην καλοσύνη του ανθρώπου που από μόνη της μπορεί να εγγυηθεί μια πραγματική πρόοδο για την ανθρωπότητα. Ο σκηνοθέτης έχει ένα εντελώς ξεχωριστό στυλ που είναι δύσκολο να μην αναγνωρίσεις από τα πρώτα λεπτά της ταινίας. Είναι οι ιδιαίτερες εικόνες του και τα αισθήματα που σου δημιουργεί, οι υπέροχοι χαρακτήρες του (συνήθως περιθωριακοί), τα κοινωνικά του μηνύματα και οι ελάχιστες λέξεις που χρειάζεται για να τα πει όλα αυτά. Το βασικό του θέμα είναι πάντα ο άνθρωπος. Σε αυτήν την ταινία θα δώσει έμφαση στο μεταναστευτικό κατά κύριο λόγο αλλά και στον σωστό τρόπο μιας ελεύθερης και δημιουργικής ζωής.
Στο λιμάνι της Χάβρης ανακαλύπτεται ένα κοντέινερ από την Γκάνα με παράνομους Αφρικανούς που κατά λάθος δεν στάλθηκε στην Αγγλία. Σαν από θαύμα οι άνθρωποι επέζησαν για πολλές μέρες και όταν ανοίγεται παρουσία της αστυνομίας ένας 12χρονος το σκάει μπροστά στα έκπληκτα μάτια της. Για τη σύλληψή του εξαπολύεται ένα ανθρωποκυνηγητό. Εντελώς τυχαία θα γίνει αντιληπτός από έναν ηλικιωμένο λούστρο ο οποίος παρά τη φτώχεια, τα προβλήματά του και το παράνομο του τολμήματος θα προσφέρει με τη βοήθεια των φίλων του κατ’ αρχήν στο νεαρό στέγη και τροφή. Όμως δε θα μείνει εκεί αφού θα προσπαθήσει και θα μάθει την ιστορία του και θα τον βοηθήσει περαιτέρω περνώντας τον στον τελικό προορισμό του που είναι το Λονδίνο.
Η ταινία εξελίσσεται σε μια εποχή όπου είχαμε την γνωστή καταστροφή των σκηνών 4.000 ατόμων που είχαν εγκατασταθεί σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς στο Καλαί με μοναδικό σκοπό να περάσουν με οποιονδήποτε τρόπο τη θάλασσα της Μάγχης με προορισμό την Αγγλία. Ο τότε πρωθυπουργός Σαρκοζί, λόγω της ολοένα και ανερχόμενης δύναμης της ακροδεξιάς στις επικείμενες εκλογές θέλοντας να κερδίσει ψήφους, στράφηκε ενάντια στους αδύνατους εξαπολύοντας ανθρωποκυνηγητό μεταναστών με τους ανθρωποφύλακες αστυνομικούς ενώ ταυτόχρονα συγκέντρωνε τους μετανάστες σε άσυλα «υποδοχής» όπου κρατούνταν φυλακισμένοι για άγνωστο διάστημα, χωρίς ταυτότητες, χωρίς μέλλον και εντελώς άεργοι. Στην προσπάθεια αυτή αρωγός στάθηκαν και στέκονται τα ΜΜΕ με τις γνωστές ατάκες τους για αρρώστιες, τρομοκράτες κ.ο.κ. Αυτός είναι ο ένας κόσμος: της πολιτικής σκοπιμότητας και της διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Υπάρχει και μια μεγάλη ειρωνεία εδώ: αυτοί που φέρονται απάνθρωπα στους αδύναμους για λόγους δύναμης και απληστίας είναι οι ίδιοι που για τους ίδιους λόγους τους εξώθησαν σε αυτήν την κατάσταση.
Στον αντίποδα ένας άλλος κόσμος όπως μόνο ο Kaurismaki μπορεί να δώσει: απλοί και σεμνοί άνθρωποι. Φτωχοί στην τσέπη αλλά πλούσιοι στην καρδιά. Ειλικρινείς, ευγενικοί, που δεν διστάζουν να τείνουν χείρα βοηθείας στους πιο αδύναμους συνανθρώπους τους με ανάγκη, χωρίς να σκεφτούν τη δική τους κατάσταση ή ότι η ανυπακοή τους θα έχει συνέπειες από το νόμο. Δρουν αυθόρμητα και φυσικά όπως αναπνέουν. Χωρίς πολλά λόγια, με την έμφυτη καλοσύνη τους. Βρίσκουν το χρόνο να απολαύσουν τις μικρές χαρές της ζωής, ζουν μέρα με την μέρα, δεν διαμαρτύρονται για ό,τι τους φέρνει η στιγμή, απλά κάνουν αυτό που πρέπει να γίνει. Καθαρά στωικοί αντιμετωπίζουν τα άσχημα με αξιοπρέπεια και ποτέ δεν ενθουσιάζονται εύκολα με τα θαύματα που τους συμβαίνουν. Είναι «κανονικοί» άνθρωποι και τα εισαγωγικά δεν μπαίνουν γιατί δεν είναι κανονικοί αλλά γιατί δύσκολα πια συναντάς τέτοιους ανθρώπους. Είναι οι περιθωριακοί της κοινωνίας που οι δυσκολίες και οι αμαρτίες τους, τους έχουν αγιοποιήσει.
Και στη μέση ακριβώς, με το ένα πόδι στον ένα κόσμο και το άλλο στον άλλο, ο αστυνομικός που πιέζεται να βρει τον φυγά και να τον παραδώσει σε άσυλο. Συνειδητοποιημένος, ρεαλιστής, λογικός δεν αφήνει τίποτα στην τύχη: ψάχνει, ερευνά και δεν λογαριάζει συναισθήματα, κοινωνικές και πολιτικές πιέσεις, ταμπού και προκαταλήψεις. Δεν είναι δουλοπρεπής ούτε στα αφεντικά του, ούτε στις συμπάθειες και αντιπάθειες τις κοινωνίας. Κατανοεί ότι ο μόνος λόγος για να ασκήσεις έλεγχο και εξαναγκασμό για τις πράξεις κάποιου είναι όταν απειλείται κάποιος τρίτος από αυτές τις πράξεις. Η συνείδηση του και μόνο θα τον κάνει από μηχανής θεό για την ευνοϊκή έκβαση της υπόθεσης του φυγά.
Από αυτή την άποψη είναι γεγονός ότι η ταινία δεν είναι ρεαλιστική. Επιλέγει στρατόπεδο και έτσι δεν αποδίδει την δυστυχώς άσχημη πραγματικότητα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι αληθινή, γιατί αποδίδει πολύ πιστά την αλήθεια, και μην σας φαίνεται αντιφατικό γιατί άλλο πράγμα η αλήθεια και άλλο η πραγματικότητα. Αυτός ο μη ρεαλισμός είναι που εξυψώνει στα μάτια του θεατή την καλοσύνη των ανθρώπων και του δίνει έναυσμα για την επανεκτίμηση της συμπεριφοράς του και των απόψεων του. Μας δίνει ελπίδα και αισιοδοξία για την συμπεριφορά μεταξύ μας και για το μέλλον της ανθρωπότητας. Είναι μια καθαρά ψυχαγωγική – με την αρχαία έννοια του όρου – ταινία αφού μας δίνει μια παρότρυνση αν όχι να κάνουμε, τουλάχιστον να νιώσουμε αυτό που μπορεί να οδηγήσει σε κάτι αληθινά δημιουργικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Δημοσίευση σχολίου