Το φαινόμενο Μιλούνκα

γράφτηκε Unknown 16.9.15 - 1 Comments

Κατερίνα Γκαράνη
Για να καταλάβουμε το μέγεθος αυτής της γυναίκας πρέπει καταρχάς να πάμε έναν αιώνα πίσω. Την εποχή που οι γυναίκες ήταν μόνο για σπίτι, κέντημα, γέννες και υποταγή στον άνδρα. Η ιστορία της Μιλούνκα Σάβιτς ξεκινά στο σέρβικο χωριό Κοπρίβνιτσα στο οποίο γεννήθηκε το 1889 και μέχρι τα 23 χρόνια της η μοίρα της ήταν να της βρουν έναν καλό γαμπρό να παντρευτεί. Όλα όμως τα άλλαξε ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος το 1912. Η Μιλούνκα παίρνει την απόφαση να πολεμήσει για την πατρίδα της αλλά έχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Είναι γυναίκα.
Οι στρατιωτικοί νόμοι και οι παραδόσεις απαγορεύουν γυναίκες να κρατούν όπλο παρά μόνο να γίνονται νοσοκόμες για την περίθαλψη των στρατιωτών.Έτσι λοιπόν, ο τρόπος είναι μόνο ένας. Να μεταμορφωθεί σε άνδρα. Κόβει τα πολύ μακρυά μαλλιά της, σφίγγει ασφυκτικά το στήθος της να μην φαίνεται πάνω από το χακί και με το χαρτί στράτευσης του αδελφού της κατατάσσεται στον σερβικό στρατό ως Μίλουν Σάβιτς. Ο μύθος λέει ότι η ίδια πήρε την θέση του αδελφού της κάτι όμως που δεν ευσταθεί αφού και ο αδελφός πολέμησε εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η αποκάλυψη

Πολύ γρήγορα η Μιλούνκα μπήκε στο πνεύμα του πολέμου και μέσα σε λίγους μήνες κατάφερε να γίνει δεκανέας. Στον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο κανείς από τους αξιωματικούς και συμπολεμιστές της δεν είχε καταλάβει ότι ο Μιλούν ήταν Μιλούνκα. Μάλιστα η ίδια κατάφερνε να τους εξαπατά αν και τραυματίστηκε τέσσερις φορές. Λες και επέλεγε η ίδια να τραυματίζεται σε μέρη του κορμιού που δεν θα αποκάλυπταν το φύλο της.

Η αποκάλυψη όμως δεν άργησε. Κατά την διάρκεια του Δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου το 1913 κατά την διάρκεια της μάχης στην Μπεργκάλνικα τραυματίζεται από χειροβομβίδα Βουλγάρων στα πόδια και στο στήθος. Μεταφέρεται σχεδόν νεκρή στο ιατρείο και οι γιατροί και νοσοκόμες παθαίνουν σοκ. Η Μιλούνκα πολλά χρόνια αργότερα μιλώντας για το γεγονός θυμόταν:"Ο χειρότερος εφιάλτης μου πάντα ήταν μην τραυματιστώ στο στήθος γιατί θα αποκαλυπτόταν η αλήθεια. Αυτή ήταν η τύχη μου. Τα θραύσματα να με βρουν κατάστηθα".

Σύμφωνα με πηγές του αμερικανικού περιοδικού, Mental Floss, μετά την ανάρρωσή της κλήθηκε από τον διοικητή του τάγματος να αναφερθεί και η τιμωρία για την Μιλούνκα ήταν σίγουρη. Όμως ο διοικητής δεν μπορούσε να τιμωρήσει έναν στρατιώτη που επί μήνες είχε αποδείξει τις πολεμικές ικανότητές του και της πρότεινε να την μεταθέσει σε στρατιωτικό νοσοκομείο να συνεχίσει το καθήκον της στην πατρίδα ως νοσοκόμα.

Η Μιλούνκα στάθηκε σε στάση προσοχής και είπε στον διοικητή της: "Μόνο ως στρατιώτης θέλω να υπηρετήσω την πατρίδα". Της είπε ότι θα της απαντήσει την επόμενη ημέρα. Εκείνη δεν έκανε βήμα και παράμεινε σε στάση προσοχής έτοιμη να περιμένει όρθια και ακούνητη 24 ώρες. Ο διοικητής την άφησε να περιμένει μόνο μία ώρα.Επιστρέφοντας της είπε ότι στο εξής θα ήταν η στρατιώτης Μιλούνκα και όχι ο Μιλούν.

Επιτέλους γυναίκα

Η Μιλούνκα χωρίς τίποτε πια να την συγκρατεί στο πεδίο μάχης μη και μαθευτεί το μυστικό της έγινε πιο ριψοκίνδυνη από πριν. Σύμφωνα με τους ανώτερούς της αλλά και τους συμπολεμιστές της από τα στρατιωτικά ημερολόγια που ανοίχτηκαν δεκαετίες μετά είχε δύο μοναδικά για τον πόλεμο ταλέντα: Αντίληψη και προαίσθημα. Σύμφωνα με μαρτυρίες η Μιλούνκα ήταν άριστη στην ρίψη χειροβομβίδων και με τα δύο χέρια, λες και την ευχαριστούσε να πολεμά με το όπλο που την "απελευθέρωσε". Ήξερε πότε να επιτεθεί και πού ακριβώς να τις ρίξει. Με αυτό της το ταλέντο κατάφερε να γίνει δεκανέας και αργότερα αρχηγός διμοιρίας. Πολέμησε στην πρώτη γραμμή σε Σερβία, Αλβανία, Ελλάδα και Σκόπια.

Η βομβίστρια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκει την Μιλούνκα και πάλι στο μέτωπο, αυτή την φορά με το βαθμό του λοχία. Γίνεται πιο ριψοκίνδυνη και εφορμά μέσα από τις γραμμές του εχθρού. Επιλέγεται από το στρατιωτικό επιτελείο να ηγηθεί της ομάδας των βομβιστών στην αιματηρή Μάχη του Ποταμού Κολουμπάρα. Εκεί η Μιλούνκα ξεπέρασε και τον εαυτό της. Πέρασε μέσα από το ουδέτερο έδαφος και μπήκε στην πλευρά του Αυστριακού στρατοπέδου. Κολύμπησε στο ποτάμι και σύρθηκε μέσα στο καταφύγιο των αντιπάλων πιάνοντάς τους στον "ύπνο". 20 Αυστριακοί στρατιώτες ήταν οι άτυχοι που είδαν μπροστά τους την Μιλούνκα αρματωμένη. Από εκείνη την αποστολή της έμεινε το παρατσούκλι "Η βομβίστρια του Κολουμπάρα".

Τραυματίστηκε αμέτρητες φορές αλλά το φθινόπωρο του 1915 στα Σκόπια τραυματίζεται σοβαρά στο κεφάλι. Οπισθοχωρεί με τους στρατιώτες της στην Αλβανία αδυνατισμένη από την πείνα και άσπρη σαν φάντασμα από τα τραύματα όμως χωρίς ίχνος δειλίας για να μην ρίξει την ψυχολογία των συμπολεμιστών της. Επί 10 μήνες νοσηλεύεται σε στρατιωτικό νοσοκομείο και όταν έρχεται το χαρτί της απόλυσής της ως τραυματίας αυτή γυρνά και πάλι στην πρώτη γραμμή.

Για την δράση της στην Μάχη του Ποταμού Κολουμπάρα πήρε το παράσημο το "Αστέρι του Καραντόρντε", το οποίο είναι η ανώτερη τιμή που μπορούσε να πάρει Σέρβος για την γενναιότητα και την αυτοθυσία του. Όμως τα παράσημα δεν σταμάτησαν εκεί αφού η Μιλούνκα συμμετέχοντας στην Μάχη της Στροφής του Κρνα εξουδετέρωσε και συνέλαβε μόνη της 23 Βούλγαρους στρατιώτες παίρνοντας έτσι και δεύτερη φορά το υψηλότερο παράσημο της Σερβίας.
Μέχρι το 1918 η Μιλούνκα μάζευε παράσημα και δεν ήταν όλα από την πατρίδα της. Της απονεμήθηκε δύο φορές το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής (Γαλλία), το Διακεκριμένων Υπηρεσιών του Αγίου Μιχαήλ (Αγγλία), ο Σταυρός του Αγίου Γεωργίου (Ρωσία), και το παράσημο Μίλος Όμπιλιτς από την πατρίδα της που δίνεται αποκλειστικά σε στρατιώτες για τον χαρακτήρα και το θάρρος τους στα πεδία μαχών.

Η Μιλούνκα Σάβιτς είναι η μοναδική γυναίκα στον κόσμο που κάρφωσε στο πέτο της τόσα μετάλλια και μάλιστα μπαρουτοκαπνισμένη. Είναι και η μοναδική γυναίκα στον κόσμο που πήρε το παράσημο του Πολεμικού Σταυρού από την Γαλλία. Είναι η μοναδική γυναίκα μέχρι σήμερα που έχει τόσο μεγάλο και σημαντικό αριθμό παρασήμων.

Όλα αυτά βέβαια για την Μιλούνκα ήταν απλά τσιρότο στην βαθιά αθέατη πληγή της γιατί έζησε την πραγματικότητα του Μεγάλου Πολέμου, από τον οποίο αυτή ήταν ανάμεσα στους 125,000 στρατιώτες που γύριζαν σώοι στα σπίτια τους από τους 250,000 που είχαν καταταγεί. Άφησε πίσω της τους μισούς συμπολεμιστές της.

Η καθαρίστρια του Μεσοπολέμου

Η Μιλούνκα μετά από 7 χρόνια άκρως πολεμικής ζωής συμμετέχοντας σε τρεις πολέμους, όχι πλέκοντας κάλτσες αλλά πετώντας χειροβομβίδες, μπήκε στην ειρηνική ζωή. Η Γαλλία της πρότεινε να εγκατασταθεί στο Παρίσι σε δωρεάν διαμέρισμα και σύνταξη αφού έφερε πάνω της τα δύο μεγαλύτερα μετάλλια της χώρας και είχε το δικαίωμα να τα "εξαργυρώσει". Ένας στρατιώτης όμως που εθελοντικά είδε όλο το αίμα της πατρίδας του να χύνεται, μόνο στην πατρίδα του μπορεί να ζήσει χωρίς εξαργυρωμένες υπηρεσίες προς αυτή. Έτσι το 1919 βρήκε δουλειά σε ταχυδρομείο.

Το 1923 γνωρίζει και παντρεύεται τον τραπεζικό υπάλληλο, Βέλικο Γκλιγκορίγιεβιτς, αλλά τον χωρίζει ένα χρόνο μετά αμέσως αφότου γέννησε την κόρη της Μιλένα και έχοντας παράλληλα υιοθετήσει τρία κορίτσια. Τη Μίλκα, ένα άστεγο κορίτσι που το βρήκε να κοιμάται στο σταθμό τρένων στο Στάλακ, την Ραντμίλα και την Ζόρκα ένα ορφανό κορίτσι από την Δαλματία.
Χωρίς σύζυγο και με τέσσερα παιδιά έκανε διάφορες δουλειές. Από το 1927 ήταν καθαρίστρια στο κτίριο της Κρατικής Κτηματικής Τράπεζας και μετά από 8 χρόνια θητείας στο σφουγγαρόπανο πήρε προαγωγή και καθάριζε αποκλειστικά τα γραφεία διοικήσεως της Τράπεζας. Ίσως τελικά η μάχη με τη ζωή είναι πολύ πιο δύσκολη από τη μάχη με τον θάνατο.

Η μελλοθάνατη του Β' Παγκοσμίου

Όμως η Μιλούνκα έμελλε να ζήσει ακόμη έναν πόλεμο και αυτή την φορά ήταν μεγάλη για να πάρει το όπλο και είχε τέσσερα παιδιά χωρίς καν την στήριξη συζύγου. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος την βρίσκει στα 50 της χρόνια, αλλά λόγω της πολεμικής της εμπειρίας η κατοχική κυβέρνηση της Σερβία του Μίλαν Νέντιτς της ζητά να ενταχθεί στο φιλοναζιστικό κόμμα. Η Μιλούνκα αρνείται και σαν να μην έφτανε αυτό περιθάλπει τραυματισμένους αντιστασιακούς. Σέρβοι ταγματασφαλίτες εισβάλλουν στο σπίτι της και την χτυπούν αλύπητα μπροστά στα παιδιά της.

Την οδηγούν ως κρατούμενη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Μπάνικα με σκοπό να την εκτελέσουν. Μετά από 10 μήνες φυλάκισης η Μιλούνκα που καταδικάστηκε εις θάνατον από τους "συμπατριώτες" της σώνεται από τον Γερμανό διοικητή του στρατοπέδου , ο οποίος ανακαλύπτει ποια είναι η σκελετωμένη κρατούμενη Σάβιτς. Την βγάζει από την πύλη του στρατοπέδου χαιρετώντας την στρατιωτικά.

Ένας αιώνας δρόμος

Το 1945 με την αλλαγή του καθεστώτος σε κομουνιστικό τής δίνεται τελικά κρατική σύνταξη και εγκαταστάθηκε στην συνοικία Βόζντοβακ του Βελιγραδίου σε ένα ετοιμόρροπο σπίτι με τις τέσσερις κόρες της. Κανείς όμως δεν γνώριζε ποια αλήθεια ήταν η ασπρομάλλα φτωχή κυρία. Συνέχισε την ζωή της δύσκολα και φτωχικά μέχρι που κατάλαβε ότι ερχόταν το τέλος της.

Το 1972 η Μιλούνκα φόρεσε όλα τα παράσημά της και παραβρέθηκε στην γιορτή του Ιωβηλαίου. Εκεί νεώτεροι αξιωματικοί του στρατού την πλησίασαν να δουν από κοντά την απίθανη συλλογή καρφωμένη στο στήθος της και έτσι έμαθαν ποια ήταν αυτή η αόρατη κυρία.

Τα νέα διαδόθηκαν σύντομα και μετά από 60 χρόνια οι Σέρβοι πολίτες ανακάλυψαν τον θησαυρό της πατρίδας τους. Μετά από πρωτοσέλιδα και καυστικά άρθρα για το Σερβικό κράτος που δεν τίμησε έναν τέτοιο στρατιώτη και τον αφήνει να κοιμάται σε ένα ετοιμόρροπο σπίτι τελικά της δόθηκε ένα μικρό κατοικήσιμο διαμέρισμα στο κέντρο του Βελιγραδίου.
Όμως η Μιλούνκα δεν χάρηκε για πολύ την μη ετοιμόρροπη ζωή αφού στις 5 Οκτωβρίου του 1973 πεθαίνει σε ηλικία 84 ετών και τάφηκε ως κοινή θνητή. Ίσως βέβαια αυτό να ήταν δική της επιθυμία.

Είναι φαίνεται γραφτό για τους πραγματικούς ήρωες, αυτούς "που περπατούν στα σκοτεινά" η τιμή και η αναγνωρισιμότητα του μεγαλείου τους να έρχεται μετά το θάνατό τους. Όταν εκλείπουν οι Μεγάλοι και μένουν πίσω μόνο οι Ελάχιστοι.

40 χρόνια μετά τον θάνατό της και 100 χρόνια μετά την μεταμόρφωσή της σε άνδρα για να πολεμήσει για την πατρίδα της, η Μιλούνκα επιτέλους βρήκε την ηρεμία. Το 2013 τα οστά της μεταφέρθηκαν στον Δρόμο των Μεγάλων. Είναι το κοιμητήριο όπου βρίσκονται οι ήρωες της Σερβίας. Το κατάλληλο πεδίο ησυχίας δηλαδή, για το πλάσμα των πεδίων μαχών, την λοχία Μιλούνκα Σάβιτς.

Dropdown Menu

16.9.15