Απόλαυσε την...κραυγή

γράφτηκε Unknown 13.3.16 - 3 Comments

του Τρύφωνα Λιώτα 

Ορισμός: σύντομη φράση σε διαφήμιση ή πολιτική προπαγάνδα, διατυπωμένη έτσι ώστε να τραβά την προσοχή και να αποτυπώνεται εύκολα στη μνήμη του κοινού που στοχεύει. Ήδη από τον ορισμό μπορούμε να απομονώσουμε κάποια σημαντικά στοιχεία: Κοινό, προσοχή, μνήμη και προπαγάνδα. 

Το σλόγκαν, λοιπόν, απευθύνεται σε μια μάζα ανθρώπων, της οποίας θέλει να τραβήξει την προσοχή για να αποτυπώσει κάτι που απομνημονεύεται εύκολα στη μνήμη της και με το οποίο θέλει να προπαγανδίσει. 

Στην εποχή της καταιγιστικής πληροφόρησης που ζούμε το σλόγκαν αποτελεί τον πιο εύκολο τρόπο για προπαγάνδα και χειραγώγηση των μαζών. Το χρησιμοποιούμε όλοι μας πλέον και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ειδικά σε αυτά που υπάρχει ο περιορισμός χαρακτήρων και το μήνυμα είναι σύντομο. Όμως η δύναμή του μετριέται από το κοινό στο οποίο καταφέρνει να φτάσει και συνεπώς να επηρεάσει. Όπως καταλαβαίνετε όσο πιο μεγάλο το κοινό τόσο πιο μεγάλη η δύναμη του. Φυσικά πρέπει και το κοινό να μην μπορεί να διαβάσει πέρα από τις λέξεις και να είναι πειθήνιο και υπάκουο λειτουργώντας και αυτό με τη σειρά του σαν μέσο διαφήμισης πιστεύοντας και επαναλαμβάνοντας το σλόγκαν όπου βρεθεί και όπου σταθεί. 

Το σλόγκαν συνήθως αποτελείται από ένα επίθετο και ένα ουσιαστικό μαζί με ένα ρήμα. Το επίθετο προσδίδει στο ουσιαστικό μια "καλή" ιδιότητα, ενώ το ρήμα μας προτρέπει στη κίνηση - δράση προς αυτό που στοχεύει αυτός που το δημιουργεί. Φυσικά υπάρχει μια ολόκληρη επιστήμη πίσω από τη δημιουργία του που μετρά τάσεις, αντιδράσεις, συναισθήματα του κοινού και όπου τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη του. Και δεν αφήνεται τίποτα στην τύχη γιατί ο στόχος παραμένει πάντα ο ίδιος: Η προπαγάνδα. 

Στην ουσία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα (συνήθως παρουσιάζοντας μια μονοδιάστατη άποψη λόγω του σύντομου χαρακτήρα του) με συνέπεια να οδηγεί σε μαζικές κοινές συμπεριφορές (που χαρακτηρίζουν την κοινωνία των "ζόμπι" που έχουμε καταντήσει). Είτε πρόκειται για διαφήμιση, είτε για πολιτικό σλόγκαν κάποιος προσπαθεί να μας πείσει για κάτι το οποίο δεν ισχύει. Αυτό και μόνο λογικά θα έπρεπε να προειδοποιεί τον δέκτη στο να είναι πιο προσεκτικός στο να πιστέψει το μήνυμα αλλά εδώ λειτουργεί η επανάληψη και η εύκολη απομνημόνευση, η μειωμένη αντίληψη και γνώση του δέκτη καθώς και μερικές φορές κάποια στοιχεία που το κάνουν συνήθως χιουμοριστικό, ώστε να μειώνονται οι άμυνες με την χαλάρωση που προκαλεί το "αστείο". Βέβαια, το αστείο είναι άλλο στην προκειμένη. Σε πρώτο επίπεδο το γεγονός ότι δεν υπάρχει ειλικρινές σλόγκαν και σε ένα βαθύτερο ότι το σλόγκαν είναι κάτι στατικό που μιλάει για τη ζωή λες και αυτή είναι κάτι στατικό (σημειωτέον ότι αυτό το τελευταίο είναι ένας ορισμός του κωμικού σύμφωνα με τον Ανρί Μπεργκσόν - "Το γέλιο"). 

Ας δούμε μερικά παραδείγματα: 

 - "Σώστε τη γη.": Το κωμικό; Ποιος είσαι εσύ που θα σώσεις τη γη; Είναι σαν να λες το μυρμήγκι: Σώσε το δάσος. Η γη δεν χρειάζεται τη βοήθεια από πλασματάκια που βρίσκονται διαρκώς στο έλεός της. Μια μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, ένας μετεωρίτης, ένας μεγάλος σεισμός μαζί με ένα παλιρροϊκό κύμα, ένας ανθεκτικός ιός και ο κύριος υπαίτιος της καταστροφής της γης έχει βγει από τη μέση. 

 - Το νούμερο, ένα άχρηστο ποτό στη γη, χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό όσων αναφέραμε πιο πάνω: "Πιες Coca-Cola και απόλαυσε", "Η Coca-Cola αναζωογονεί και διατηρεί", "Απόλαυσε ζωή", "Η ζωή έχει ωραία γεύση", "Άνοιξε την ευτυχία" (Drink Coca-Cola and enjoy it, Coca-Cola revives and sustains, Enjoy life, Life tastes good, Open Happiness) είναι μερικά από τα σλόγκαν στο πέρασμα των χρόνων. 

Ρήματα: Πιες, απόλαυσε, αναζωογονώ, διατηρώ, άνοιξε. Επίθετα: Ωραία. Ουσιαστικά: Ευτυχία. Όσο για το κωμικό από πού να πρωταρχίσεις; Ότι η ευτυχία είναι η Coca-Cola; Ότι η ζωή είναι ωραία επειδή μπορείς να πιεις Coca-Cola; Ότι αναζωογονεί και διατηρεί όταν όλοι ξέρουμε ότι άνθρωποι δεν έχουν να πιουν νερό σε περιοχές του πλανήτη εξαιτίας της δράσης αυτής της εταιρίας; Όταν η ζάχαρη, το ανθρακικό σού καταστρέφουν την υγεία και τα δόντια ενώ τα συντηρητικά το μόνο που διατηρούν είναι το σώμα σου ανέπαφο στο τάφο; Ότι η γεύση της ζωής συγκρίνεται με αυτήν του αναψυκτικού; Θα μου πείτε γνωστά όλα αυτά. Τότε τι, αν όχι η δύναμη του σλόγκαν, κάνει το αναψυκτικό αυτό να έχει τις μεγαλύτερες πωλήσεις σε όλη τη γη όταν -όπως έλεγε ένας γνωστός- δεν είναι παρά μια "αμερικάνικη πουστιά"; Δεν είναι τυχαίο που ο Τζίμης Πανούσης έλεγε ότι άκουγε το διαβολάκι να του λέει μέσα στο σουπερμάρκετ: "Πάρε Coca-Cola, πάρε Coca-Cola." 

- Πολιτικά σλόγκαν δε θα αναφέρω γιατί θα το ρίξουμε στην πλάκα και δεν είναι αυτός ο σκοπός αυτού του άρθρου. Απλά σκεφτείτε πόσα απ' αυτά έπαψαν να ισχύουν και φανέρωσαν το ψέμα τους την επομένη των εκλογών. 

Θα κλείσω με την επίσημη ετυμολογία της λέξης από το εκπληκτικό βιβλίο του Ελία Κανέτι "Μάζα και εξουσία". 

"Μερικοί λαοί φαντάζονται τους νεκρούς τους, ή έναν ορισμένο αριθμό απ' αυτούς, σαν πολεμικό στράτευμα. Οι Κέλτες των σκωτσέζικων υψιπέδων έχουν μια ιδιαίτερη λέξη για την στρατιά των νεκρών: Sluagh. Αυτή η λέξη αποδίδεται στα αγγλικά ως "spirit-multitude", δηλαδή ποικιλία πνευμάτων. Το στράτευμα των πνευμάτων πετάει σε μεγάλα σύννεφα πέρα δώθε - όπως τα ψαρόνια πάνω από τη γη. Με τα αλάθητα δηλητηριασμένα βέλη τους σκοτώνουν τις γάτες, τους σκύλους, τα πρόβατα και τα μοσχάρια των ανθρώπων. Δίνουν μάχες στον ουρανό, όπως οι άνθρωποι στη γη. Τις διαυγείς παγερές νύχτες μπορεί κανείς να τους ακούσει και να τους δει, πως τα στρατεύματά τους επιτίθενται το ένα ενάντια στο άλλο και αποσύρονται, αποσύρονται και επιτίθενται ξανά. Μετά από κάθε μάχη το αίμα τους χρωματίζει κόκκινα τα βράχια και τις πέτρες. 

Η λέξη ghairm σημαίνει "κραυγή - ιαχή", και το sluagh - ghairm ήταν η πολεμική ιαχή των νεκρών. Από αυτές τις λέξεις βγήκε αργότερα η λέξη "σλόγκαν": Ο χαρακτηρισμός των πολεμικών ιαχών, των δικών μας σύγχρονων μαζών προέρχεται από τα στρατεύματα των νεκρών του Χάιλαντ".

• Facebook
• Tweeter
• Google+
• Pinterest