Περήφανοι άνθρωποι

γράφτηκε Unknown 6.7.16 - 0 Comments

Η ταινία Περηφάνεια (Pride, UK, 2014) του σκηνοθέτη Matthew Warchus, καταφέρνει με χιούμορ και συναίσθημα να εμπνεύσει, να ψυχαγωγήσει και να μορφώσει πάνω σε πληθώρα σημαντικών ζητημάτων σε προσωπικό, πολιτισμικό και πολιτικό επίπεδο. Χωρίς να γίνεται βαρετή σε κανένα σημείο της. Τα θέματα που επεξεργάζεται είναι η προκατάληψη, η ανεκτικότητα, η διαφορετικότητα, η περηφάνεια και η αλληλεγγύη. Κυρίως τα τελευταία δύο με έναν αναπάντεχο συνδυασμό που έχει πολλά να μας διδάξει.

Είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Αγγλία την εποχή της Θάτσερ. Πρόκειται για μια εξαιρετική αναπαράσταση των γεγονότων που μας δείχνουν ένα κομμάτι πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας της Αγγλίας που φυσικά η άρχουσα τάξη έχει επιμελώς θάψει με ελάχιστες ως και μηδαμινές αναφορές, για λόγους που θα αναλύσουμε παρακάτω.

Βρισκόμαστε στο 1984 όπου οι ανθρακωρύχοι απεργούν αντιδρώντας στα σχέδια της κυβέρνησης για κλείσιμο των ορυχείων. Φανταστείτε την βιομηχανοποιημένη εδώ και σχεδόν 2 αιώνες Αγγλία να αφαιρεί τη δουλειά 142 χιλιάδων ανθρώπων που έδωσαν κυριολεκτικά τη ζωή τους για την ανοικοδόμησή της χωρίς τίποτα για αντάλλαγμα. Με σκοπό φυσικά την αποδυνάμωση των συνδικάτων και την μετέπειτα ιδιωτικοποίηση των ορυχείων.

Ταυτόχρονα μια άλλη ομάδα ανθρώπων που βιώνουν την προκατάληψη (aids) και τον εξευτελισμό στη δημόσια και ιδιωτική ζωή τους, προσπαθούν να οργανωθούν δημιουργώντας την ένωση Ομοφυλοφίλων (LGBT). Ο νεαρός γκέι αρχηγός τους, ένα καταρχήν πολιτικό ον, θα συναισθανθεί ότι η εξουσία συμπεριφέρεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και στις δύο ομάδες και θα συλλάβει ένα τρελό σχέδιο: την συγκέντρωση χρημάτων για την βοήθεια των ανθρακωρύχων. Η Ένωση Ομοφυλοφίλων θα γίνει οι Ομοφυλόφιλοι Υποστηρίζουν τους Ανθρακωρύχους (LGSM) και θα καταφέρει, εκτός από την συμπαράσταση που θα συμπαρασύρει και άλλους, να μαζέψει 11000 στερλίνες. Τα προβλήματα όμως δε λείπουν: το συνδικάτο δεν δέχεται να συσχετιστεί δημοσίως με μια τέτοια ομάδα ανθρώπων. Όμως οι ακτιβιστές δε το βάζουν κάτω˙ αποφασίζουν να δώσουν απευθείας τη δωρεά τους σε ένα μικρό χωριό ανθρακωρύχων της Ουαλίας, που θα οδηγήσει στην πιο παράξενη, πετυχημένη και συγκινητική ιστορία αλληλεγγύης ανάμεσα σ’ αυτές τις δυο κοινότητες.

Ο Emile Durkheim, ένας από τους πατέρες της επιστήμης της κοινωνιολογίας έγραφε ότι οι τύποι της κοινωνικής αλληλεγγύης σχετίζονται με τους τύπους της κοινωνίας. Ο Durkheim εισήγαγε τους όρους «μηχανική» και «οργανική αλληλεγγύη» στο πλαίσιο της θεωρίας του για την ανάπτυξη των κοινωνιών στο έργο του "Ο Καταμερισμός της Εργασίας στην Κοινωνία" (1893). Σε μια κοινωνία που παρουσιάζει μηχανική αλληλεγγύη, η συνοχή και η ολοκλήρωση της, προέρχεται από την ομοιογένεια των ατόμων-οι άνθρωποι αισθάνονται συνδεδεμένοι μέσα από παρόμοιες εργασίες, εκπαίδευση και θρησκευτική κατάρτιση, και τον τρόπο ζωής. Η μηχανική αλληλεγγύη λειτουργεί κανονικά σε "παραδοσιακές" και μικρής κλίμακας κοινωνίες. Η οργανική αλληλεγγύη προέρχεται από την αλληλεξάρτηση που προκύπτει από την εξειδίκευση της εργασίας και της συμπληρωματικότητας μεταξύ των ανθρώπων, μια ανάπτυξη που παρατηρείται σε "σύγχρονες" και "βιομηχανικές" κοινωνίες. Είναι στην ουσία κοινωνική συνοχή με βάση την εξάρτηση που έχουν τα άτομα μεταξύ τους σε πιο προηγμένες κοινωνίες. Παρά το γεγονός ότι τα άτομα εκτελούν διαφορετικά καθήκοντα και συχνά έχουν διαφορετικές αξίες και ενδιαφέροντα, η τάξη και η αλληλεγγύη της κοινωνίας εξαρτάται από την εξάρτησή τους το ένα από το άλλο, για την εκτέλεση των συγκεκριμένων καθηκόντων τους.

Με παραδείγματα της εποχής μας μπορούμε ίσως να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή τη διαφορά μεταξύ μηχανικής και οργανικής αλληλεγγύης και γιατί όχι να φτιάξουμε μια άλλη ακόμα πιο μεγάλη. Για παράδειγμα η «αλληλεγγύη» της ΧΑ είναι μηχανική: περιλαμβάνει ένα μικρό χώρο (Ελλάδα) και η συνοχή της προέρχεται από το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις παραδόσεις. Βασίζεται όμως σε μια οπτική που αρνείται να δει την μεγαλύτερη εικόνα και γίνεται μια θεωρία μίσους μόλις βγει από τα στενά όριά της, και γι’ αυτό τη βάζουμε σε ομοιωματικά.

Ένα καλό παράδειγμα της οργανικής θα ήτανε όταν όλοι οι εργαζόμενοι παραστέκονταν σε μία απεργία μιας ομάδας εργαζομένων αφού βλέπουν ότι η εξουσία χτυπά μεμονωμένα τις ομάδες και είναι νομοτελειακό κάποτε να φτάσει και η δικιά τους σειρά, κάτι φυσικά που δεν έγινε στην Ελλάδα των συντεχνιών. Ας ονομάσουμε την αλληλεγγύη της ταινίας «ανόργανη»: εδώ μιλάμε για δύο τελείως διαφορετικές ομάδες, με διαφορετικούς στόχους αλλά με έναν κοινό εχθρό, την εξουσία και την σκληρότητά που αυτή επιδεικνύει στους αδύναμους. Πλέον, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ας μας επιτραπεί να κάνουμε ένα άλμα πέρα από τα στενά όρια του έθνους και να ορίσουμε την «φυσική» ως την αλληλεγγύη των λαών με στόχο την ανοικοδόμηση ενός κόσμου ασφαλέστερου και ευημερούντος. Είναι επιτακτική η ανάγκη για μια αλληλεγγύη που θα είναι το θεμέλιο για λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ας αναφέρουμε και κάποιους από τους λόγους για τις ελάχιστες αναφορές σε αυτό το πραγματικά αξιοζήλευτο παράδειγμα αλληλεγγύης της ταινίας. Η σύμπραξη διαφορετικών ομάδων είναι το μόνο όπλο, σε μια εποχή που η δημοκρατία είναι ένας βιασμένος όρος, για την πολιτική αλλαγή που απαιτείται και είναι παραπάνω από οφθαλμοφανής. Ένα δάκτυλο έχει τη δύναμη ενός δακτύλου όμως τέσσερα ενωμένα με τον αντίχειρα έχουν τη δύναμη της γροθιάς. Αυτός είναι και ο λόγος που η άρχουσα τάξη απεχθάνεται την αλληλεγγύη και προσπαθεί να την υποβιβάσει σε ένα είδος φιλανθρωπίας που το μόνο που καταφέρνει είναι να ταπεινώνει και να κρατά τις εξαθλιωμένες μάζες ένα βήμα πριν τον ξεσηκωμό απλά για να μην προκαλέσει στους υπόλοιπους την νοητή σύνδεση με την υπαιτιότητα της εξουσίας.

Τέλος για τον τίτλο της ταινίας και την πιθανή σύνδεσή του με τους ομοφυλόφιλους (βλ. Gay Pride) ας πούμε δύο λόγια γι’ αυτή την περηφάνεια που εννοεί πραγματικά η ταινία. Είναι η περηφάνεια του Ανθρώπου να μην δέχεται την προσβολή στο πρόσωπό του είτε αυτή αφορά τον ίδιο και την δυνατότητα του να ζήσει μια δημιουργική ζωή είτε αφορά την καταπίεση άλλων, στην οποία εμείς εκόντες ή άκοντες συνεργαζόμαστε. Η απελευθέρωση μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη κάθε άλλου όντος στον πλανήτη, κάτι που γνωρίζουμε πολιτικά, πνευματικά αλλά και στο βάθος της καρδιάς μας. Όπως είπε και η Sara Ahmed, «Η αλληλεγγύη δε θεωρεί ότι οι αγώνες μας είναι οι ίδιοι αγώνες, ή ότι ο πόνος μας είναι ο ίδιος πόνος, ή ότι η ελπίδα μας είναι για το ίδιο μέλλον. Η αλληλεγγύη περιλαμβάνει δέσμευση και εργασία, καθώς και την αναγνώριση ότι ακόμη και αν δεν έχουμε τα ίδια συναισθήματα, ή τις ίδιες τις ζωές, ή τα ίδια σώματα, ζούμε σε κοινό έδαφος». Αυτή η ταινία υμνεί το ανεκτίμητο συναίσθημα του να πολεμάς έναν μεγαλύτερο εχθρό και ξαφνικά να βρίσκεις ότι είχες κάποιο φίλο που δεν ήξερες καν ότι υπήρχε. Είναι πραγματικά από τις λίγες ταινίες που μπορούν να αναπτερώσουν την κλονισμένη πίστη στην ανθρωπότητα.

Dropdown Menu

6.7.16