γράφτηκε
στον Τοίχο
19.9.17
-
0
Comments
έγινε σιγή στον ουρανό για μισή περίπου ώρα».
Αποκάλυψις Ιωάννου 8:1
Η ταινία «Η έβδομη σφραγίδα» (Det sjunde inseglet, 1957, Σουηδία) του Ingmar Bergman ανήκει στα κλασσικά έργα του κινηματογράφου και είναι μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Εγκαθίδρυσε την παγκόσμια φήμη του ως σκηνοθέτη με σκηνές που έχουν μείνει παροιμιώδεις στην ιστορία του κινηματογράφου.
Ένας ιππότης και ο μηδενιστής υπηρέτης του μετά τις σταυροφορίες επιστρέφουν στη χώρα τους (Σουηδία) όπου έχει ξεσπάσει η θανατηφόρα επιδημία της πανώλης (μεταξύ 1351 – 1353). Στην παραλία που φτάνουν, ο ιππότης συναντά τον θάνατο. Πνευματικά δεν αισθάνεται έτοιμος να πεθάνει οπότε προκαλεί τον θάνατο σε μια παρτίδα σκάκι. Αν και απίθανο να μπορέσει να τον κερδίσει θέλει να καθυστερήσει το θάνατό του για όσο διάστημα διαρκεί η παρτίδα.
Οι συμβολισμοί είναι πολλοί και διαφόρων επιπέδων. Κάθε επανάληψη της ταινίας, όπως και κάθε πληροφορία για τη ζωή του σκηνοθέτη αποκαλύπτει καινούργια επίπεδα στον θεατή. Η παρτίδα σκάκι συμβολίζει το παιχνίδι της ζωής, ένα παιχνίδι με αντίπαλο το θάνατο από πριν χαμένο αφού στο τέλος όλοι θα πεθάνουμε. Χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι δεν μπορούμε να γίνουμε αντάξιοι αντίπαλοι αφού αυτό που διαφοροποιείται στον καθένα μας είναι η διάρκεια και η «ποιότητα» του παιχνιδιού μας.
Η τελική σκηνή του έργου, ο «μακάβριος χορός» του θανάτου (παραδόξως η πιο «αθάνατη» σκηνή του κινηματογράφου), συμβολίζει ότι ο θάνατος, η κοινή αναπόφευκτη μοίρα όλων των ανθρώπων, είναι αυτός που μας ενώνει.
Υπάρχουν ωστόσο πολλές ακόμα αναγνώσεις σε μια τόσο βαθιά φιλοσοφημένη ταινία. Η μάχη που δίνει με την πίστη του είναι συγκλονιστική και σίγουρα όσοι έχουν στοχαστεί πάνω στο θέμα την έχουν δώσει και οι ίδιοι. Η πίστη του έχει κλονιστεί ήδη από τον ανόητο ιδεαλισμό των σταυροφοριών και συνεχίζει να κλονίζεται από την δοκιμασία της ανθρωπότητας από την πανώλη. Έχει βαρεθεί τις υποθέσεις, τις αόριστες υποσχέσεις και τα κρυμμένα από τις αισθήσεις θαύματα. Από τη μια δεν μπορεί πια να συνεχίσει να πιστεύει χωρίς αποδείξεις και από την άλλη δεν μπορεί να ξεριζώσει την ιδέα του θεού αφού τότε η ζωή θα σήμαινε έναν χωρίς νόημα τρόμο. Η υπαρξιακή αγωνία του ιππότη με τις θρησκευτικές της προεκτάσεις τον αποξενώνει από τον κόσμο. Ο ίδιος μέμφεται τον εαυτό του αλλά ο χρόνος που θα του δώσει το παιχνίδι με το θάνατο θα αξιοποιηθεί από τον ίδιο ώστε να κάνει μια «πράξη με νόημα». Από την άλλη πλευρά ο μηδενιστής, κυνικός και άθεος υπηρέτης του, σαφώς ένας πιο ενδιαφέρων χαρακτήρας, στον ίδιο χρόνο, θα κάνει πολλές πράξεις με νόημα χωρίς να προσπαθεί και πολύ. Το νόημα γι’ αυτόν είναι να ζήσεις όσο πιο καλά μπορείς μέχρι την τελευταία στιγμή.
Η αποστροφή για τη θρησκεία είναι κάτι παραπάνω από εμφανής στο έργο: το κάψιμο των μαγισσών, η απουσία ηθικής ακεραιότητας των κληρικών και η υποκρισία τους, η περίφημη σκηνή με το αυτομαστίγωμα τους, η εκμετάλλευση της πανώλης ως αποκάλυψης αλλά και του φόβου του ανθρώπου για το άγνωστο του θανάτου, καθώς για και τα διάφορα σχόλια των χαρακτήρων δεν μας αφήνουν καμία αμφιβολία. Αξίζει εδώ να αναφέρουμε τα δύσκολα παιδικά χρόνια του σκηνοθέτη λόγω του αυστηρής αγωγής του λουθηρανού ιερέα πατέρα του.
Η ταινία αποτελεί μια από τις πιο επιτυχημένες προσπάθειες μεταφοράς βαθύτατων φιλοσοφικών προβλημάτων στην μεγάλη οθόνη. Απευθύνει σημαντικά και ειλικρινή ερωτήματα σχετικά με το νόημα και το σκοπό της ζωής, για το θάνατο, τη θρησκεία, το θεό, την ανθρωπότητα, την πίστη, την ηθική. Αποτελεί μια από τις κορυφαίες προσπάθειες ανάλυσης της ανθρώπινης ψυχής και ίσως την καλύτερη απεικόνιση του ασήκωτου υπαρξιακού μας ζυγού. Είναι μια εντυπωσιακή και διαχρονική ταινία που οι περισσότεροι θα βρουν μέσα της μια αντανάκλαση του εαυτού τους και αυτό ακριβώς είναι που κάνει τον Bergman ιδιοφυή και το έργο του πραγματική τέχνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια
Δημοσίευση σχολίου