Λόγω έλλειψης σοβαρότητας

γράφτηκε στον Τοίχο 1.10.17 - 0 Comments

Η ταινία «Ο Τρότσκι» (The Trotsky, 2009, Canada) σε σκηνοθεσία και σενάριο του Jacob Tierney αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη στη λαίλαπα των μετριοτήτων που κατακλύζουν τις αίθουσες κινηματογράφων και κατ’ επέκταση τα μυαλά των θεατών. Πρόκειται για μια κωμωδία φαινομενικά απευθυνόμενη σε νεαρό ακροατήριο που όμως λόγου του έξυπνου και πολιτικού σεναρίου της προκαλεί την σκέψη του θεατή προσπαθώντας με ελαφρύ τρόπο να περάσει τα μηνύματά της για θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η ιστορία που διαδραματίζεται στο σύγχρονο Μόντρεαλ επικεντρώνεται σε έναν εκκεντρικό νεαρό που πιστεύει ακράδαντα ότι είναι η μετενσάρκωση του Ρώσου σοσιαλιστή και επαναστάτη Leon Trotsky. Ενορχηστρώνει τη ζωή του ώστε να μοιάζει απόλυτα με αυτή του Τρότσκι και είναι τέτοια η πίστη του ώστε είναι πνευματικά έτοιμος ακόμα και για τη μελλοντική δολοφονία του. Στο εργοστάσιο του πατέρα του παρακινεί τους εργάτες σε απεργία για τα δικαιώματά τους. Η απεργία αποτυγχάνει και ο υιός συλλαμβάνεται από την αστυνομία. Ο πλούσιος πατέρας αποφασίζει σαν τιμωρία να τον στείλει σε δημόσιο σχολείο. Εκεί ο νεαρός θα έρθει πρώτα σε ρήξη με τον διευθυντή και τους υποτελείς του, κυρίως λόγω της φασιστικής συμπεριφοράς τους και ύστερα, όπως είχε κάνει ο πραγματικός Τρότσκι σε ακόμη πιο νεαρή ηλικία, θα οδηγήσει τους συμμαθητές του σε διαμαρτυρία ενάντια στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Πρόκειται για μια καθαρά πολιτική ταινία που τονίζει την πολιτική πράξη. Τι είναι όμως πολιτική πράξη; Πολιτική είναι κάθε κίνηση, σκέψη και πράξη που συμβάλλει στη βελτίωση της ζωής όλων των πολιτών και παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι την συνδέουν με πολιτικούς δεν έχει καμία σχέση με αυτούς: την πολιτική την ασκούν οι πολίτες στην καθημερινή τους ζωή. Καθεμία πράξη μας είναι πολιτική όταν επηρεάζει άλλους πολίτες και καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι λόγω του υπερπληθυσμού και της παγκοσμιοποίησης, είμαστε πλέον ικανοί να επηρεάζουμε και ανθρώπους οι οποίοι ζούνε χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μας.

Αν και η ταινία αναφέρεται κυρίως στους νεαρούς και το σχολείο είναι φανερό από την αναφορά στον Τρότσκι ότι μπορεί να βρει εφαρμογή σε όλες τις ηλικίες του πληθυσμού και φυσικά σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Δεν είναι αλήθεια ότι αν κοιτάξεις την ζωή σφαιρικά (και όχι στον μικρόκοσμο που ζεις) δεν μπορείς να αρνηθείς ότι σαν ανθρώπινο είδος καταστρέφουμε το σπίτι μας; Δεν είναι αλήθεια άραγε ότι αιώνες τώρα κάποιοι γελάνε κατάμουτρα εις βάρος του απλού ανθρώπου; Δεν είναι αλήθεια ότι οι πολιτικοί από όποιο «χώρο» και αν προέρχονται δεν έδωσαν ούτε πρόκειται ποτέ να δώσουν λύσεις; Δεν είναι αλήθεια ότι η βελτίωση της ζωής όλων δεν είναι υπόθεση κάποιου ή κάποιων κομματικών χώρων, αλλά υπόθεση όλων μας;

Στην ταινία γίνεται λοιπόν λόγος για αυτά τα απρόσωπα ιδρύματα που ονομάζονται σχολεία και που διατείνονται ότι σκοπός τους είναι η διαπαιδαγώγηση. Στην πραγματικότητα όμως σκοτώνουν την δημιουργικότητα, ευνουχίζουν την ελευθερία και την κριτική σκέψη εμποδίζοντας την ατομική και συλλογική ανάπτυξη φτιάχνοντας αυτόματα αντί για ανθρώπους και κάνοντας τη ζωή των παιδιών μια αφόρητη κόλαση. Σε αυτά όλα τα παιδιά δεν έχουν φωνή, ούτε υποστήριξη. Λογίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας που άλλοι αποφασίζουν γι’ αυτούς. Δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν άδικους κανόνες και δεν γνωρίζουν ούτε μπορούν να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους. Τους έχουν αποξενώσει από τη ζωή επειδή δεν έχουν κανένα λόγο πάνω στα μείζονα θέματα της καθημερινής τους ζωής. Με ευνουχισμένη τη σκέψη και τις δυνατότητές τους οι μαθητές οδηγούνται στην πλήξη ή στην απάθεια.

Το θέμα πλήξη ή απάθεια είναι κεντρικό στην όλη ταινία. Ο κεντρικός ήρωας δεν μπορεί να πιστέψει ότι η πλειοψηφία των συμμαθητών του είναι απαθείς. Αποδίδει την αδράνειά τους στην πλήξη. Πρέπει να την αποδώσει εκεί γιατί τουλάχιστον η πλήξη - και αυτή είναι η ουσιώδης διαφορά της με την απάθεια - είναι ένας λήθαργος από τον οποίο κάποιος μπορεί να βγει. Αυτό είναι και το πεδίο στο οποίο θα δώσει την προσοχή του. Πρώτα με απλές κινήσεις συμπαράστασης και αλληλεγγύης στις αδικίες που υφίστανται οι συμμαθητές του, στην συνέχεια προσπαθώντας να τους κάνει να δράσουν συλλογικά, και τέλος περνώντας στην παρανομία.

Ο σκοπός του είναι να τους αφυπνίσει και να τους δώσει επίγνωση της δύναμής τους. Τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά ότι το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι σημαντικό γι’ αυτά, όπως γνωρίζουν ότι και το υπάρχον είναι απαράδεκτο. Όταν θα καταλάβουν στο σκεπτικό του συμμαθητή τους ότι το επόμενο βήμα είναι να ανακατευτούν οι ίδιοι στη βελτίωση του σχολείου, θα συνειδητοποιήσουν ότι έχουν τη δύναμη και τη δυνατότητα για αυτοδιάθεση. Εγγυήσεις δεν υπάρχουν αλλά τα πράγματα έχουν περισσότερη πιθανότητα να βελτιωθούν όταν προσπαθούμε εμείς οι ίδιοι να τα βελτιώσουμε. Ωστόσο εδώ βρίσκεται το ουσιώδες θέμα της ταινίας που είναι η σοβαρότητα που πρέπει να έχουμε για να μπορέσουμε να καταφέρουμε κάτι τέτοιο. Δυστυχώς αυτό λείπει στους περισσότερους από εμάς και σ’ αυτό συνηγορεί η απόφαση του σκηνοθέτη να επιλέξει την κωμωδία για να στείλει το μήνυμά του. Φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά ότι οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν τη διασκέδαση από την σοβαρότητα…

Dropdown Menu

1.10.17