Μπαμπουίνοι υιοθετούν σκύλους

γράφτηκε στον Τοίχο 4.9.20 - 0 Comments

Μπαμπουίνοι στην Αραβική Χερσόνησο έχουν ξεκινήσει να απαγάγουν και να εκτρέφουν σκύλους.

Θα μπορούσε αυτό το αυθόρμητο και φυσικό περιστατικό να θεωρηθεί ως επανεμφάνιση της εξημέρωσης του λύκου από τον άνθρωπο; Μόνο που αυτή τη φορά γίνεται με πιθήκους, που υιοθετούν σκύλους.

Πώς θα εξελιχθούν τα δύο είδη στο πλαίσιο αυτών των νέων δεδομένων; Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τον κόσμο ως αποτέλεσμα μιας εξέλιξης, που έχει τελειώσει, λες και δεν θα αλλάξει κάτι.

Όμως, η εξέλιξη προχωράει και δεν είναι μόνο η ιστορία του μακρινού παρελθόντος γεμάτη δεινόσαυρους και πρωτόγονους. Όλα τα είδη σήμερα, εξελίσσονται και αλλάζουν σε έναν αέναο κύκλο που συνεχίζει από τη μια γενιά στην άλλη. Τα γενετικά και φυσικά χαρακτηριστικά αλλάζουν. Και όχι μόνον αυτά.

Και οι συμπεριφορές αλλάζουν και όλα τα ζωντανά πλάσματα προσαρμόζονται σε αλλαγές. Η εξέλιξη δεν σταματάει ποτέ. Τι άλλα κοινά θα μπορούσαν να έχουν τα δύο αυτά είδη, μπαμπουίνοι και σκύλοι, πέρα από τη σχέση θηράματος - θηρευτή; Πώς μπορεί να ανθίσει μια τόσο απρόσμενη κοινωνία;

Στη γύρω τοποθεσία ζουν πολλά άγρια σκυλιά. Κάποια απ΄ αυτά είναι μαζί τους, γύρω στα τριάντα, ακόμα κι εκεί όπου κοιμούνται. Τι ώθησε τα σκυλιά στο να ζουν ειρηνικά με τους μπαμπουίνους, ενώ λογικά θα έπρεπε να τους κυνηγούν για τροφή; Γιατί οι μπαμπουίνοι δέχτηκαν σκυλιά στην κοινότητά τους;

Η ομάδα των μπαμπουίνων υπολογίζεται ότι έχει οκτακόσια ζώα. Η κοινωνική τους δομή βασίζεται σε χαρέμια. Μία οικογένεια αποτελείται από ένα αρσενικό, πολλά θηλυκά και τα μικρά. Πολλές οικογένειες αποτελούν μια φατρία και το σύνολό τους αποτελεί την ομάδα.

Στη Σαουδική Αραβία τα σκυλιά δεν θεωρούνται καθαρά ζώα. Κάποτε χρησιμοποιούνταν απ΄ τους βοσκούς, αλλά τα άφησαν, αφού εξέλειπε η νομαδική ζωή τον τελευταίο αιώνα. Εκείνα επέστρεψαν στη φύση και ζουν γύρω από τις πόλεις, όπου, όπως και οι μπαμπουίνοι, εκμεταλλεύονται τα απορρίμματα.

Είναι εντυπωσιακό, ότι φαίνονται προσαρμοσμένα στην κοινότητα, σαν να έχουν εξημερωθεί. Γιατί να θέλουν τα δύο είδη να ζουν μαζί; Κι αυτό αποτελεί μια μοναδική περίπτωση; Η διαδικασία εξημέρωσης των σκυλιών από τον άνθρωπο φαίνεται να τα έχει επηρεάσει. Αυτή η επίδραση, έχει βοηθήσει τη συμβίωση με τους μπαμπουίνους;

Κάθε πρωί, οι μπαμπουίνοι ξεκινούν για την πόλη, για να ψάξουν τα σκουπίδια. Σκορπίζονται ανά φατρία. Πάνε μαζί τους τρεις ή τέσσερις σκύλοι. Γιατί μένουν πίσω οι υπόλοιποι αντί να πάνε να φάνε;

Τι θα φάνε; Μήπως έχουν αναπτύξει μια προστατευτική συμπεριφορά και μένουν πίσω, για να φυλάνε την περιοχή όπου μένουν;

Η διάβαση του αυτοκινητοδρόμου δεν αποτελεί και μεγάλο εμπόδιο για τους μπαμπουίνους, γιατί δεν είναι πολυσύχναστος. Πρόβλημα αποτελεί μια επικίνδυνη ζώνη, την οποία πρέπει οπωσδήποτε να περάσουν, γιατί πολλές αγέλες σκύλων ζουν εκεί, έξω από την πόλη.

Αυτοί οι σκύλοι δεν ανήκουν στους σκύλους που ζουν μαζί με τους μπαμπουίνους. Είναι οργανωμένοι θηρευτές, που κυνηγούν σε αγέλες και γι΄ αυτούς οι μπαμπουίνοι είναι τροφή και μέσο επιβίωσης.

Οι μπαμπουίνοι είναι εκτεθειμένοι και φεύγουν πολύ γρήγορα. Δεν έχουν χρόνο για χάσιμο, γιατί τους επιτίθενται αγέλες σκυλιών. Οι σκύλοι που τους συνοδεύουν όμως, τους προστατεύουν, παλεύουν και διώχνουν τους θηρευτές.

"Έχουμε παρατηρήσει ότι οι σκύλοι προστατεύουν την περιοχή. Οι σκύλοι αυτοί μετακινούνται μαζί με τις οικογένειες των μπαμπουίνων κι όταν επιτίθενται άλλα σκυλιά στους μπαμπουίνους, τα σκυλιά αυτά, που τα έχουν υιοθετήσει οι μπαμπουίνοι, τους προστατεύουν κι επιτίθενται στα άλλα σκυλιά."

Dr. Ahmed Boug, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου για την Έρευνα της Άγριας Φύσης της Σαουδικής Αραβίας.

"Οι εικόνες είναι εντυπωσιακές. Βλέπουμε μία κοινότητα σκύλων και μπαμπουίνων, όπου οι σκύλοι προστατεύουν τους μπαμπουίνους. Δεν πρέπει να διαχωρίζουμε σκυλιά και μπαμπουίνους, αλλά μέλη της οικογένειας και ξένους. Είναι είδος εξημέρωσης.

Οι μπαμπουίνοι υιοθετούν σκύλους. Αλλά μπορεί να ισχύει και το αντίθετο, ότι τα σκυλιά τους έχουν καταλάβει κι ότι προστατεύουν μπαμπουίνους που τους ανήκουν κατά κάποιο τρόπο. Μπορεί επίσης να αναπτύσσουν μία ανάμεικτη κοινότητα, όπου και οι δύο προσαρμόζονται, για να μπορούν να ζουν μαζί.

Γι' αυτό υπερασπίζονται ο ένας τον άλλον.

Κάτι πολύ ενδιαφέρον, που δεν έχει μελετηθεί πολύ, είναι το πώς διαφορετικά είδη μπορούν να στήσουν κοινότητες."

Dr. Dominique Lestel, φιλόσοφος και ηθολόγος, École Normale Supérieure, Παρίσι.

Ίσως σε αυτή την απρόσμενη συμβίωση να έχει κάποια σχέση και η ανθρώπινη ύπαρξη. Τα σκυλιά τρώνε την ίδια ώρα με τους μπαμπουίνους. Κάθονται όλοι μαζί και μοιράζονται το γεύμα.

Τρώνε και οι σκύλοι, που δεν πήγαν μαζί τους στην πόλη. Δεν χρειάζεται να ψάξουν τροφή, γιατί η τροφή έρχεται σ΄ αυτούς. Αυτό εξηγεί γιατί τα σκυλιά δεν χρειάζεται να κυνηγούν.

Επίσης είναι ενδιαφέρον ότι τα σκυλιά προστατεύουν την περιοχή. Κάθονται εκεί όλη την ημέρα και αποκρούουν κάποιους θηρευτές που μπορεί να επιχειρήσουν να εισβάλλουν, οπότε είναι όλοι κερδισμένοι.

"Είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση. Η τροφή έρχεται απ΄ έξω και γι΄ αυτό μπορεί να δομηθεί έτσι η κοινότητα. Μπαμπουίνοι και σκύλοι μπορούν να συμβιώνουν, γιατί δεν χρειάζεται να ανταγωνίζονται για την τροφή.

Έτσι, έχουν χρόνο να αναπτύξουν μια σειρά κοινωνικών, γειτονικών και φιλικών σχέσεων μεταξύ τους, κάτι που δεν θα ήταν εφικτό υπό «κανονικές» συνθήκες. Αυτό παρατηρείται μόνο σε συμβιωτικές ομάδες.

Συνήθως μιλάμε για πολυπληθείς ομάδες. Παίρνουν τροφή από τους ανθρώπους."

Dr. Ahmed Boug, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου για την Έρευνα της Άγριας Φύσης της Σαουδικής Αραβίας.

Έχουν τόσο φαΐ, που μπαμπουίνοι και σκύλοι τρώνε όλοι μαζί. Αφού δεν υπάρχει ανταγωνισμός είναι όλα ειρηνικά. Αν μειωθεί η τροφή, θα επικρατήσει ο νόμος του ισχυρότερου.

Οι μπαμπουίνοι δεν αφιερώνουν χρόνο στην αναζήτηση τροφής, γιατί τους την δίνουν οι άνθρωποι. Έτσι, έχουν ελεύθερο χρόνο. Αφού είναι άνετοι και τους προστατεύουν τα σκυλιά, μπορούν να χαλαρώνουν και να περιποιούνται. Είναι μια απαραίτητη διαδικασία, προκειμένου να διατηρείται η αρμονία.

Αφαιρούν τα παράσιτα και καθαρίζουν το τρίχωμα. Αυτό είναι ένας τρόπος να προσέχουν ο ένας τον άλλον. Είναι κάτι σαν συζήτηση, μια έκφραση κοινωνικών σχέσεων. Αυτή η πρακτική διατηρεί τις φιλίες και τους δεσμούς.

Οι μπαμπουίνοι περιποιούνται και τα σκυλιά κι αυτό δείχνει πόσο έχουν αφομοιωθεί από την κοινότητα. Όπως και στους ανθρώπους, τα παιδιά είναι στο κέντρο της οικογένειας.

Τα θηλυκά έχουν πολύ ισχυρά μητρικά ένστικτα κι όλα τα μέλη φροντίζουν με προσοχή τα μικρά και τα βοηθούν κατά την εκπαίδευσή τους. Τα μικρά είναι εύκολη λεία για τους εχθρικούς σκύλους.

Ανάμεσα στους μπαμπουίνους, οι χειρονομίες και οι συμπεριφορές εκφράζουν τις κοινωνικές σχέσεις. Χαιρετιούνται δείχνοντας τα οπίσθιά τους ή αγγίζοντας ο ένας τον άλλον ή προσποιούμενοι συνουσία.

Αυτά είναι σημάδια ευγένειας, αποδοχής, σεβασμού, ανοχής. Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι και οι σκύλοι συμμετέχουν σ' αυτές τις χειρονομίες ως μέλη της ομάδας. Είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινότητας κι έχουν μάθει τους βασικούς κώδικες.

Όταν τα σκυλιά γεννούν, τα κουτάβια τους αφού απογαλακτιστούν, υιοθετούνται κι αυτά από τους μπαμπουίνους. Σε κάθε οικογένεια μπαμπουίνων το κυρίαρχο αρσενικό είναι αυτό που πειθαρχεί το υιοθετημένο κουτάβι.

Η συμπεριφορά αυτή είναι αξιοσημείωτη. Είναι σαν να του μαθαίνει τους κοινωνικούς κώδικες. Δεν είναι αυτό δείγμα υιοθεσίας και αφομοίωσης του κουταβιού στην οικογένεια των μπαμπουίνων;

"Ίσως οι μπαμπουίνοι να θέλουν να βάλουν το κουτάβι στην κοινότητα, για να γίνει προστάτης τους όταν θα μεγαλώσει."

Dr. Dominique Lestel, φιλόσοφος και ηθολόγος, École Normale Supérieure, Παρίσι.

Η περίπτωση του Taif δεν είναι μοναδική. Κοντά στα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας με την Υεμένη, μπαμπουίνοι, σκύλοι, αλλά και κάποιες γάτες, ζουν και τρώνε μαζί, έξω από την πόλη An Namas.

Ο καιρός εκεί είναι διαφορετικός. Έχει βουνά, με περισσότερο κρύο. Αλλά το δύσκολο κλίμα δεν φαίνεται να επηρεάζει. Συμπεριφέρονται ακριβώς όπως κι αυτοί στο Taif.

Αυτό επιβεβαιώνει ότι επειδή οι άνθρωποι ταΐζουν αυτά τα ζώα, έχουν κινητοποιήσει την ένωση και συμβίωση τους.

Ακόμα και μικρή παροχή φαγητού από τον άνθρωπο αρκεί για να αλλάξει την κοινότητά τους και να τους κάνει να ανοιχτούν προς άλλα είδη, τα οποία ζουν αρμονικά μέσα στις ομάδες τους. Αυτό που συμβαίνει συχνά στις συμβιωτικές ομάδες είναι ότι όλα τα θηλυκά έχουν μικρά, γιατί υπάρχει τροφή. Δεν είναι έτσι στις πιο άγριες ομάδες.

"Δεν βλέπουμε συχνά να έχουν όλα τα θηλυκά μικρά. Εδώ επιβιώνουν περισσότερα μικρά απ΄ ότι στις άγριες ομάδες."

Dr. Ahmed Boug, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου για την Έρευνα της Άγριας Φύσης της Σαουδικής Αραβίας.

Κατά τη νομαδική περίοδο, τα σκυλιά αυτής της ράτσας, που τώρα ζούνε με τους μπαμπουίνους, ήταν τέλειοι βοσκοί. Ίσως αυτό το ταλέντο να βοήθησε στη συμβίωση με τους μπαμπουίνους.

Συνεχίζουν να παίζουν αυτόν τον ρόλο ανάμεσα στα πρωτεύοντα; Αν και τα σκυλιά δεν ελέγχονται πια από ανθρώπους εκεί, η εξημέρωσή τους από νομάδες στο μακρινό παρελθόν, τους παρέχει μια γενετική προδιάθεση να υιοθετηθούν από τους μπαμπουίνους.

Προστατεύουν τους μπαμπουίνους από λύκους, λεοπαρδάλεις και ύαινες, ενώ οι μπαμπουίνοι απολαμβάνουν την άνεσή τους. Μερικές δεκαετίες είναι μικρή περίοδος σε εξελικτική κλίμακα, κι όμως εδώ έχει αναπτυχθεί μια κοινωνία με διάφορα είδη.

Αυτό δεν έχει παρατηρηθεί αλλού. Ίσως επαναλαμβάνεται η εξημέρωση σκύλων και γατών όχι από τον άνθρωπο, αλλά από τους μπαμπουίνους αυτή τη φορά.